Zicht op tucht : een praktisch-kerkrechtelijk onderzoek naar visies op en praktijken van kerkelijke tucht volgens predikanten binnen het gereformeerd protestantisme

Boele-Noort, T.E. (2024) Zicht op tucht : een praktisch-kerkrechtelijk onderzoek naar visies op en praktijken van kerkelijke tucht volgens predikanten binnen het gereformeerd protestantisme. Doctoral thesis.

Text 2024 Boele, T.E..pdf - Accepted Version Restricted to Repository staff only until 1 April 2025. Download (5MB)

Samenvatting

Het begrip ‘kerkelijke tucht’ roept ongemak op. Niet alleen bij buitenkerkelijke mensen en ‘gewone’ gelovigen, maar ook bij predikanten en ouderlingen binnen het gereformeerd protestantisme. Hun ervaring dat het toepassen van kerkelijke tucht vaak problematisch is en in het huidige kerkelijke landschap voor nieuwe dilemma’s heeft gezorgd, is de moeite van het beluisteren en onderzoeken waard. Hieraan is deze studie op het snijvlak van praktische theologie en kerkrecht gewijd. Deel I vormt de introductie van de studie. In dit deel zijn de methodologische uitgangspunten uiteengezet. De centrale vraag voor dit onderzoek luidt: Hoe dragen ervaringsverhalen van predikanten met opzicht en tucht, in het licht van de diverse kerkordelijke regelingen, bij aan de bezinning op en bevordering van de handelingspraktijk van gereformeerde kerkgenootschappen inzake kerkelijke tucht? In deel II van de studie is geïnventariseerd welke kerkorden en protocollen er binnen de diverse gereformeerde kerkverbanden van kracht zijn ten aanzien van de kerkelijke tucht. Omdat veel actuele kerkorden gebaseerd zijn op de Dordtse Kerkorde (1619) en de Hervormde Kerkorde (1951), is ook aan deze beide kerkorden een kort oriënterend hoofdstuk gewijd. Uit dit deel van de studie wordt duidelijk dat er in het recente verleden veel werk gemaakt is van een nadere inkleuring en specificering van de kerkordelijke tuchtprincipes. Dit komt tot uitdrukking in gedetailleerde appelprocedures, toegevoegde (procedurele) zorgvuldigheidsmaatregelen en anderszins protocollen die een zuivere kerkelijke rechtsgang willen bevorderen. Deel III is gewijd aan de verslaglegging van het empirisch (kwalitatief) onderzoek. Hier zijn de visies op en ervaringen met kerkelijke tucht van predikanten (en enkele ouderlingen) binnen het gereformeerd protestantisme gepresenteerd. Centraal staat hierin het lijvige hoofdstuk 8, waar de verschillende (formele en informele) tuchtmaatregelen geïnventariseerd worden die de respondenten in hun kerkelijke praktijk toegepast hadden. Veel aandacht gaat in dit deel uit naar het begrijpen van overtuigingen, overwegingen en omstandigheden die aan de praktijken ten grondslag lagen. Niet altijd bleken theologische overtuigingen leidend te zijn voor de wijze waarop aan opzicht en tucht gestalte werd gegeven; evenzeer speelden tal van context-afhankelijke factoren een voorname rol. De context van de kerkelijke gemeente, van de telkens unieke kwestie én van de respondent zelf bleken in sterke mate van invloed te zijn op de wijze van tuchtbeoefening. In deel IV zijn de bevindingen uit deel II en deel III met elkaar in gesprek gebracht rondom het dilemma ‘maatwerk versus consistentie’. De in de praktijk gebleken behoefte aan een maatwerk-benadering is in dit deel zowel positief als kritisch belicht. Van hieruit werden drie oplossingsrichtingen geboden om de kerkordelijke principes op vruchtbare wijze te verbinden met de praktijk. Aan het slot van de studie worden de conclusies van de onderzoeksvragen geformuleerd en aanbevelingen voor verder onderzoek gedaan.

Actions (login required)

View Item