Het orgel als identiteitsdrager binnen het Nederlands protestantisme 1574-1798

Steensma, J.J. (2025) Het orgel als identiteitsdrager binnen het Nederlands protestantisme 1574-1798. Doctoral thesis.

Text 2025 J.J. Steensma_diss.pdf - Accepted Version Restricted to Registered users only until 1 April 2026. Download (29MB)

Samenvatting

Hoe kon het orgel zo’n belangrijke rol krijgen binnen het Nederlandse protestantisme? Dat is de vraag die Jaap Jan Steensma probeert te beantwoorden in zijn proefschrift Het orgel als identiteitsdrager binnen het Nederlands protestantisme 1574-1798. Volgens de gangbare theorie wilden predikanten en kerkenraden het orgel na de Reformatie uit de kerken verbannen. Dat het toch bleef, zou dan vooral te danken zijn aan overheden die hun kostbare instrumenten wilden beschermen. Vanaf circa 1640 zouden zij kerken er zelfs toe dwingen het orgel in te zetten bij samenzang, waarna het van lieverlee zijn weg vond in de Nederlandse kerken. Deze traditionele verklaring staat haaks op het feit dat veel kerken het instrument na verloop van tijd met veel enthousiasme omarmden. Zelfs zozeer, dat kerk en orgel in de beleving van veel mensen onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. In zijn onderzoek toont Steensma aan dat het geschetste spanningsveld inzake orgelspel tussen kerk en overheid een negentiende-eeuwse construct is. Wanneer dit interpretatiekader wordt losgelaten, blijkt dat het orgelspel al sinds het begin van de reformatie onderdeel is van de protestants-christelijke identiteitsbeleving. Voorbeelden van deze identiteitsbeleving zijn voorhanden in de praktische omgang met het orgel in de Nederlandse kerken, in discussies rond de invoering van de gemeentezangbegeleiding en in bewaard gebleven achttiende-eeuwse orgelpreken (preken die werden uitgesproken ter gelegenheid van een orgelinwijding).

Actions (login required)

View Item