Abraham Hellenbroek als prediker:een homiletische analyse

Brons, H. (Hendrik) (2023) Abraham Hellenbroek als prediker:een homiletische analyse. Doctoral thesis.

Text 2023 Brons, H._diss_aangepaste versie.pdf - Updated Version Restricted to Repository staff only until 1 July 2024. Download (1MB)

Samenvatting

Abraham Hellenbroek (Amsterdam 1658 – Rotterdam 1731) geldt als een spraakmakende prediker binnen de Nederlandse klassiek-gereformeerde traditie. Deze studie richt zich op het karakteristieke van de prediking van Hellenbroek, toegespitst op homiletische en systematisch-theologische aspecten. Als lens voor het onderzoek zijn zowel de Heidelbergse methode van preekanalyse als het lesmateriaal van zijn leermeesters en de door hem ontwikkelde catechisatiemethode gebruikt. Centrale vraag in deze studie was: welke homiletische en systematisch-theologische uitgangspunten blijken uit een analyse van de preken van Hellenbroek, mede in het licht van zijn catechesemethode? Bij het onderzoek zijn twintig preken van Hellenbroek als uitgangspunt genomen, geselecteerd op representativiteit en mate van waarschijnlijkheid dat ze echt als preek zijn gehouden. In het tweede hoofdstuk is onderzocht welk beeld en welke verwachting Hellenbroek van zijn hoorders had, toegespitst op hun mentaliteit en gedrag. Daarbij is breder gekeken dan de twintig geselecteerde preken. In het derde hoofdstuk is de homiletische vorming van Hellenbroek behandeld. Nagegaan is hoe de praktijk van de prediking van Hellenbroek zich verhoudt tot wat hij van zijn leermeesters Peter Francius, David Knibbe en Petrus van Staveren heeft meegekregen. In het vierde hoofdstuk is met behulp van de Heidelbergse methode voor preekanalyse nagegaan hoe Hellenbroek in de onderzochte preken omgaat met de Naam van God. Omdat het historisch preekmateriaal betreft uit de zeventiende en achttiende eeuw, is het spreken over de Naam in een trinitarisch kader geplaatst. Gebleken is dat Hellenbroek inderdaad vanuit een trinitarische opvatting spreekt over God. De Heidelbergse methode is tevens gebruikt om de plaats van de hoorder en het zelfbeeld van de prediker na te gaan. In het vijfde hoofdstuk is met behulp van kwalitatief dataonderzoek is onderzoek gedaan naar de samenhang in het gebruik van theologische trefwoorden in Hellenbroeks catechisatiemethode en de geanalyseerde preken. Binnen de beweging van de Nadere Reformatie klinkt de prediking van Hellenbroek als een toonaangevende stem. Op verschillende manieren is zijn geluid van actuele betekenis voor predikers en hoorders van nu. Zijn inzet kan in sommige opzichten tot navolging zijn. Daarbij gaat het er niet om dat predikers zich als getrouwe kopieën van hem zouden manifesteren. De vorming van predikers en hoorders is daarvoor te veel veranderd. Het zou bovendien in strijd zijn met het belang van persoonlijke vorming dat uit de ontwikkeling van Hellenbroek tot prediker spreekt. Wel mag hij vanwege zijn vorming en ontwikkeling als een schoolvoorbeeld voor hedendaagse predikers gelden. Ook in andere opzichten kunnen uit dit onderzoek richtingwijzers worden afgeleid voor nu.

Actions (login required)

View Item