Het laatste van Job : een evaluatief onderzoek naar de waardering van Jobs klacht bij Johannes Calvijn en Søren Kierkegaard, toegespitst op hun theologische interpretatie van Job 42

Rossum, J.P. van (2021) Het laatste van Job : een evaluatief onderzoek naar de waardering van Jobs klacht bij Johannes Calvijn en Søren Kierkegaard, toegespitst op hun theologische interpretatie van Job 42. Student thesis.

Preview

Text 2021 Rossum, J.P. van 20210121.pdf - Accepted Version Download (2MB) | Preview

Samenvatting

W. Aalders heeft gesteld dat bij Calvijn Job een gebonden boek blijft maar dat het boek Job bij Kierkegaard tot leven komt. Deze scriptie vindt in deze stelling haar aanleiding en beoogt het gesprek tussen systematische theologie en Bijbelse theologie verder brengen door Calvijns en Kierkegaards interpretatie van Job 42 te lezen met het oog op de klacht van Job. Het eerste deel van de scriptie gaat over Calvijns Preken over Job (1554–55). Deze preken worden zeer verschillend gewaardeerd. Calvijn zelf onderging het lijden in zijn leven gelovig en geduldig. Zijn Preken over Job zijn bijzonder omdat hij er geen prælectiones over hield en Calvijn ze ook niet verwerkte tot commentaar. De kern van het boek Job ziet Calvijn in de leer van de voorzienigheid. In zijn voorzienigheidsleer had Calvijn vóór hij de preken hield al gewezen op een dubbelheid in God en in de Preken over Job gebruikt hij hiervoor de term dubbele gerechtigheid (iustice double). Deze term komt in de Institutie (1559) niet meer terug. Dubbele gerechtigheid houdt in dat Gods gerechtigheid verborgen is en de gerechtigheid van de mens nietig. Calvijn staat met zijn nadruk op voorzienigheid in de Middeleeuwse uitlegtraditie van het boek Job. Vanuit deze achtergrond legt Calvijn Job 42 uit als voorbeeld van hoe de tijdelijkheid van het lijden waarin Gods gerechtigheid verborgen is, in de hemelse heerlijkheid overgaan zal in aanschouwen van God. Hij waardeert de klacht van Job negatief als blasfemie. Deze waardering moet tegen de achtergrond van de Stoa worden gelezen. Zijn waardering van de klacht had vanuit zijn eigen theologie positiever kunnen zijn. Uiteindelijk verwijst Job 42 bij Calvijn naar een natijdelijke eschatologie. Het tweede deel van de scriptie schetst Kierkegaards verstaan van Job tegen de achtergrond van Kierkegaards gebruik van de functionele paradox. Deze komt op alle niveau’s van zijn leven en werk terug en heeft het theologisch doel van het leiden tot de Waarheid. Deze structuur wordt ook zichtbaar in zijn verstaan van Job, omdat in De herhaling (1843) de klacht als omgang met het lijden wordt aangewezen maar in zijn Opbouwende toespraak (1843) over Job juist de lofprijzing. Deze tegenstelling weerspiegelt de tegenstelling die in de Schrift aanwezig is tussen epiloog en dialoog van Job en waardeert deze als functionele paradox. Vanuit deze achtergrond vindt in Job 42 volgens Kierkegaard een herhaling (Gjentagelse) plaats: Job krijgt allereerst God en zichzelf terug en daarnaast wordt hij materieel gezegend. Kierkegaards functionele paradox is op te vatten als een postkritische hermeneutiek die een biblicistische én historisch-kritische benadering overstijgt. Uiteindelijk verwijst Job 42 bij Kierkegaard naar een eschatologie die zich realiseert als God zich openbaart in het leven van de lijdende. Calvijn en Kierkegaard hebben in hun interpretatie van Job parallelle structuren maar verschillende invullingen daarvan. Beider eschatologische opvatting geeft de lijdende een andere blikrichting. Calvijn verwijst naar de hemelse heerlijkheid ná dit leven, Kierkegaard benadrukt dat bij God alle dingen mogelijk zijn, ook in dit leven. Beider visie op de klacht is tegengesteld maar Kierkegaards visie is te waarderen als correctie op die van Calvijn.

Actions (login required)

View Item