Mens ken uzelf! : een analyse van Augustijnse noties in Olivier O'Donovans concept 'zelfliefde'

Graaf, N.H. de (2019) Mens ken uzelf! : een analyse van Augustijnse noties in Olivier O'Donovans concept 'zelfliefde'. Student thesis.

Preview

Text 2019 Graaf, N.H. de MA.pdf - Accepted Version Download (1MB) | Preview

Samenvatting

Deze scriptie gaat over het concept ‘zelfliefde’ bij Oliver O’Donovan. In O’Donovans denken hierover blijkt Augustinus een grote rol te spelen, daarom vormen de Augustijnse noties de spits van dit onderzoek in het concept ‘zelfliefde’ bij Augustinus. Het inleidende hoofdstuk beschrijft een korte analyse van zelfliefde in de huidige cultuur en in het theologisch landschap. Daaruit blijkt dat dit een belangrijke rol speelt in de cultuur van vandaag. Theologen waarderen zelfliefde verschillend: van positief tot negatief. O’Donovan heeft zich intensief beziggehouden met het concept ‘zelfliefde’ bij Augustinus, en geeft in zijn eigen denken ook ethische lijnen om hierover door te denken. Als gesprekspartner in deze scriptie is O’Donovan dus bij uitstek geschikt. De vier hoofdstukken die een analyse geven van verscheidene noties van zelfliefde in het denken van O’Donovan zijn als volgt opgebouwd. Eerst volgt een inleiding, daarna een korte analyse van de Augustijnse noties door de bril van O’Donovan, daarna een analyse van O’Donovans eigen visie en tot slot een conclusie. De eerste schakel is de relatie tussen de Triniteit en menselijke zelfliefde. Net als Augustinus ziet O’Donovan de Triniteit als model voor menselijke zelfliefde en hij baseert dat op 1 Joh. 4,8.16, waarin staat: God is liefde. In het spreken over God als de Drie-enige God past het spreken over God als ‘God is liefde’ het beste. Met andere woorden: doordat de mens naar het beeld van God geschapen is, is er sprake van zelfliefde. Deze zelfliefde moet wel getoetst worden aan dit beeld. En dat gebeurt door Christus, het beeld van God bij uitstek. Een tweede schakel is de verbinding tussen zelfliefde enerzijds en geloof en hoop anderzijds. Deze verbinding is voluit Augustijns. Augustinus structureert immers het morele leven volgens de trits ‘geloof, liefde en hoop’. O’Donovan legt de relatie tussen de triade en zelfliefde in zijn eigen ethiek. Daarmee bedoelt hij het volgende: het zelf heeft zichzelf in deze wereld lief in deze tijd. De idee ‘zelf’ verwijst naar het geloof, waardoor het zelf rechtvaardig is voor God. Het concept ‘wereld’ gaat over liefde en het begrip ‘tijd’ is hoop. Zelfliefde kan ook alleen maar plaatsvinden wanneer er rekenschap van geloof en hoop wordt gegeven. Zonder geloven in God is zelfliefde onmogelijk, want geloof is een ‘voorstadium’ van zelfliefde. Zonder hopen op God kan het zelf geen manier vinden om zich te verhouden tot het zelf in de tijd. Essentieel voor de doorgang van zelfliefde zijn dus de deugden geloof en hoop. En dat is voluit Augustijns. Een derde schakel in het denken van O’Donovan is de idee van een orde van liefde (ordo amoris). Door zelfliefde net als Augustinus in dit kader te plaatsen, geeft O’Donovan aan dat zelfliefde niet de hoogste vorm van liefde is. Dat is voor hem de liefde tot God en daarvoor gebruikt hij het begrip frui (‘genieten’). De liefde tot het zelf is een vorm van uti (‘gebruiken’) ten dienste van God. Dit betekent echter geen geringschatting van zelfliefde, maar het geeft het kader aan waar het in staat. Het zelf mag zichzelf liefhebben, maar wel altijd in relatie tot God. De laatste schakel is de correlatie tussen zelfliefde en zelfkennis. Volgens O’Donovan is deze correlatie Augustinus’ bijdrage aan de westerse theologie als het gaat om liefde. Hijzelf sluit zich daarbij aan: zelfkennis is essentieel voor zelfliefde en ook andersom. De hoogste vorm daarvan noemt O’Donovan ‘wijsheid’. Wijsheid betekent een door het geloof gevormde kennis. Door de wijsheid kan het zelf zijn plek in deze wereld innemen en zichzelf ook daadwerkelijk liefhebben. Daarom luidt O’Donovan adagium ook: Homo, cognosce te ipsum, oftewel: Mens, ken uzelf!

Actions (login required)

View Item